Deze studie gaat over het subsidiariteitsbeginsel. Het is een onderdeel van het katholiek sociaal denken. Subsidiariteit gaat over een manier van ordenen. Over de relatie tussen de persoon en zijn omgeving. Cruciaal is de vraag naar de voorwaarden waaronder instituties invloed mogen uitoefenen op de natuurlijke sociale vrijheden en verantwoordelijkheden van de menselijke persoon en zijn sociale verbanden. De probleemstelling van dit proefschrift spitst zich toe op de vraag hoe in een tijd van globalisering, digitalisering en klimaatverandering het subsidiariteitsbeginsel functioneel kan zijn voor goed bestuur in de complexe gelaagdheid van de politieke economie.
In het eerste deel van deze studie wordt het gedachtegoed van de kerkvader Augustinus over de geordende eendracht en de betekenis van de deugd voor een ethiek van verantwoordelijkheid van de mens voor zijn medemens verkend. De begrippen verantwoordelijkheid en vrijheid hangen samen. De sociale natuur van de mens bepaalt dat hij niet zonder anderen kan bestaan. De mens leeft in co-existentie met andere mensen. Het belangrijkste gemeenschappelijke goed van de mensen, in deze wereld, is de sociale vrede. Dit is een geordende vrede. Voor die vrede is het belangrijk dat mensen een bepaalde zekerheid hebben, om te kunnen voorzien in hun eigen bestaan en dat van hun naasten.
De geordende eendracht door de sociale vrede moet samen gaan met een gedeelde opvatting over rechtvaardigheid in de productie en verdeling van schaarse goederen. In het tweede deel komt de ordening van de politieke economie aan de orde en de wijze waarop de overheid, de marktsector en de civiele samenleving zich tot elkaar verhouden. Er worden verschillende theoretische stromingen behandeld over de afstemming van individuele en sociale preferenties, het internaliseren van externe effecten en de verantwoordelijkheid voor het common good. Met name wordt ingegaan op de sociale markteconomie en federale vormen van overheidsbestuur. Het tweede deel wordt afgesloten met elementen uit de verschillende theoretische stromingen, die relevant zijn voor een synthese in de hedendaagse toepassing van het subsidiariteitsbeginsel.
In het derde deel worden de conclusies uit de voorgaande twee gerelateerd aan het subsidiariteitsbegrip in het katholiek sociaal denken, zoals dit zich heeft ontwikkeld in de sociale encyclieken. In de in 2020 verschenen encycliek Fratelli Tutti nodigt paus Franciscus uit om respectvol een dialoog te voeren in de pluriformiteit van de moderne samenleving en open te staan voor nieuwe syntheses. Het subsidiariteitsbeginsel in het katholiek sociaal denken kan een kernbegrip zijn voor een humane politieke economie, die voor enorme uitdagingen staat in een steeds complexer wordende wereld. De ervaringen met het subsidiariteitsbeginsel in het Europees integratieproces laten zien hoe hoeveel hindernissen daarbij moeten worden overwonnen. Het idee, dat Delors in 1989 te Brugge bepleitte, blijft evenwel staan als een richtingwijzer naar de geordende eendracht in het Europa van de toekomst.